Rakende sterbedekkingen door de Maan.

Maanprofiel. Langs de buitenrand van de Maan, is de Maan in profiel te zien. De bergen op de Maan worden dan eigenlijk van opzij gezien. Vanaf de Aarde valt dat niet zo erg op, maar dat komt door de verhoudingen. De bergen op de Maan kunnen best enkele duizenden meters hoog zijn, maar vergeleken met de diameter van de Maan (1737 km) blijft dat relatief klein, zodat het zelfs met een flinke telescoop nauwelijks te zien is. Wanneer de Maan echter met de rand net langs een ster scheert, is het profiel prachtig te zien. De ster verdwijnt telkens achter bergtoppen, en in de dalen tussen de bergen komt hij weer heel even tevoorschijn. Soms kan een ster wel 10-20 keer verdwijnen en weer verschijnen. Dat is een prachtig gezicht, zeker als de ster helder is Het Maan profiel, de precieze hoogte van de bergen en de laagte van de valleien op de Maan is nog lang niet goed bekend geweest. Door rakende sterbedekkingen waar te nemen en uit te werken is het mogelijk het profiel nauwkeurig te berekenen. Doordat de Maan ook een beetje “wiebelt”, libratie genoemd, kan met behulp van rakende sterbedekkingen een strook van enkele graden breedte vooral bij de Noordpool rand en de Zuidpool rand goed in beeld gebracht worden. Tussen 2007 en 2009 heeft het Japanse ruimtevaartuig Kuguya geprobeerd het volledige maanprofiel over de gehele Maan op te meten, en is daar gedeeltelijk in geslaagd. De Amerikaanse Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), die nu nog steeds in werking is, is het beter gelukt de Maan volledig in kaart te brengen. Dat gebeurd met laser afstandsmetingen vanaf het Maanvaartuig vanuit zijn polaire baan rond de Maan. Het waarnemen van rakende sterbedekkingen door de Maan zal nu dus meestal voor wat betreft de Maan niet zo veel nieuwe kennis opleveren. Wel kan zo'n observatie soms nieuwe dubbelsterren opleveren, zie hiervoor bij het Kepler K2 project. Maar vooral is het een belevenis bij een rakende bedekking een ster achterlangs de Maanse bergtoppen te zien scheren.

De Noordpool van de Maan. De Maanrand is aan de rechter bovenzijde te zien. De hoogteverschillen daar zijn zo tussen 500-2000 meter, maar ze vallen ook door een telescoop nauwelijks op. Een rakende sterbedekking zie je meestal alleen langs de donkere maanrand, linksboven op de opname, goed. Langs de verlichte Maanrand vallen de sterren weg tegen het maanlicht, tenzij de ster heel erg helder is.

Waarnemen rakende sterbedekkingen. De te bedekken ster moet niet te zwak zijn, en het verlichte deel van de Maan moet niet te dicht bij de ster komen, anders overstraalt het maanlicht de ster volledig, en valt er niet veel te zien. Goed zichtbare rakende sterbedekkingen zijn vrij zeldzaam, in Nederland is dat zo’n 5-15 keer per jaar te zien. Het gebied op Aarde waarin je een rakende bedekking kunt waarnemen is ook niet meer dan hooguit enkele kilometers breed, namelijk iets meer dan de hoogte van de bergen ten opzichte van de dalen, geprojecteerd op het aard oppervlak. Sta je te ver weg aan de ene zijde, dan gaat de ster net langs de Maan, en sta je te ver weg aan de andere zijde, dan verdwijnt en verschijnt de ster maar één keer. De waarneemstrook is wel duizenden kilometers lang, omdat de Maan vanuit de ster gezien over een groot deel van het Aard oppervlak trekt. Het mooiste is de bedekking waar te nemen met enkele waarnemers. Elke waarnemer ziet dan een ander bedekkingsprofiel, en alle waarnemingen samen geven een mooi aanzicht van de Maan bergen en dalen. Alle waarnemers worden dan op enige afstand van elkaar op een lijn geplaatst ongeveer loodrecht op de Maan bewegings richting ten opzichte van de sterren.

Net als voor andere sterbedekkingen heb je nodig een (verplaatsbare) telescoop, een camera, nauwkeurige tijdwaarneming en registratie en mogelijkheden om de video vast te leggen Omdat er meestal geen stopcontacten in het vrije veld zijn te vinden, is een accu of iets dergelijks, voor de voeding van de camera en time inserter, noodzakelijk. De voorspelling van de rakende sterbedekkingen staan op deze website. Ook als er een expeditie, met meerdere waarnemers, georganiseerd wordt, is dat vermeld. Iedereen kan ook zelf het initiatief nemen om dat te doen. De rekenaar van de vereniging zal, voor zover mogelijk, de meest optimale waarneemplaatsen en tijden van bedekkingen gaan berekenen.

Een rakende sterbedekking door de Maan in Noord Nederland. Op 8 februari 2014 vond er een rakende bedekking plaats van een ster door de Maan langs de noordelijke maanrand. Vanuit de vereniging is een expeditie op touw gezet om met zoveel mogelijk waarneem posten de bedekking waar te nemen. De posten staan van Noord naar Zuid opgesteld, ongeveer loodrecht op de bewegingsrichting van de Maan, in het landelijke gebied tussen Veendam en Meden. Het resultaat van de rakende bedekking bij Veendam op 8 februari 2014: Er is één ding wat je als waarnemer niet in de hand hebt, en dat is het weer. Het zou opklaren voordat de bedekking plaatsvond, maar de meeste waarnemers stonden toch tegen wolken aan te kijken, en enkele hadden te maken met andere storingen. Uiteindelijk hebben twee deelnemers de ster achter de maanrand zien verdwijnen of verschijnen.